Budowa zęba - Bożena Gruda

Korona jest to widoczna część zęba w jamie ustnej, wystająca ponad dziąsło. Korzenie są niewidoczne, gdyż znajdują się w zagłębieniu kości, zwanym zębodołem. Przewężenie między koroną a korzeniami, znajdujące się na wysokości dziąsła, nazywamy szyjką.

W zależności od rodzaju zęba jego korona może mieć różne kształty. Siekacze mają korony wysmukłe. Korony zębów bocznych mają kształt beczkowaty, a na powierzchni żującej zęba zaopatrzone są w guzki poprzedzielane bruzdami. To właśnie w bruzdach często zalegają resztki pokarmowe przyczyniające się do powstania próchnicy. Korony zębów mlecznych są mniejsze niż zębów stałych.

Zarówno zęby mleczne, jak i stałe mają korzenie. Gdy u dziecka wypada ząb bez korzenia, świadczy to o zresorbowaniu się korzenia przed wymianą uzębienia. Na szczycie korzenia znajduje się otwór, przez który do wnętrza zęba wchodzą naczynia krwionośne i nerwy. Dzięki specjalnym elastycznym włóknom, zwanym więzadłami, korzeń jest umocowany w zagłębieniu kości (zębodole). Siekacze i kły mają po jednym korzeniu, natomiast pozostałe zęby po 1, 2 lub 3 korzeniach.

Korona (widoczna część zęba) pokryta jest szkliwem, najtwardszą tkanką w ciele człowieka. Szkliwo jest odporne na duże siły żucia podczas spożywania pokarmów. Wytrzymuje również bardzo wysokie i niskie temperatury. Jest zbudowane głównie z wapna i fosforu. Szkliwo jest podatne na działanie kwasów, które zawarte w pożywieniu lub napojach mogą powodować jego uszkodzenie. Proces ten pogłębiają bakterie, dla których rozwoju dobrym podłożem są zalegające na zębach resztki pokarmowe. Tak powstają ubytki próchnicowe. Fluorkowanie zębów zwiększa odporność szkliwa na działanie kwasów.

Zębina stanowi główną tkankę zęba – tworzy jego szkielet. Zębina w obrębie korony pokryta jest szkliwem, a w obrębie korzenia – cementem. Zębina nie jest tak twarda jak szkliwo, ale w większości jest zbudowana z tych samych składników. W obrębie zębiny znajduje się dużo kanalików, przez które przechodzą nerwy i włóka komórek z jamy zęba (miazgi). Przebiegająca w kanalikach włókna nerwowe przekazują bodźce mechaniczne, chemiczne i termiczne sygnały bólowe zawiadamiające o chorobie zęba.

Miazga wypełnia jamę zęba, czyli komorę zęba i kanał korzeniowy. Jest miękką tkanką zbudowaną z naczyń krwionośnych, nerwów oraz różnego rodzaju włókien i komórek, spełniających funkcje odżywcze (odżywia twarde tkanki zęba), obronne i odbudowujące tkanki twarde zęba – zębinę. Ząb pozbawiony żywej miazgi jest uważany za „martwy”.

Szkliwo pokrywa i chroni koronę zęba, a cement (cienka tkanka podobna do kości) – jego korzeń. Wraz z innymi tkankami utrzymuje ząb w zębodole.