Higiena

Higiena jamy ustnej

Którą pastę wybrać?

Na pewno każdy z nas zastanawiał się kiedyś, którą pastą myć zęby, aby były zdrowe. Niektórzy w paście do zębów szukają cudownego środka, który za nich zadba o zęby. Tymczasem istota tkwi nie w samej paście, lecz w całym procesie oczyszczania zębów. Ważne jest, aby oczyszczać zęby systematycznie, poświęcając zabiegowi odpowiednią ilość czasu. Dobrze jest myć je przynajmniej 2 razy dziennie, a najlepiej po każdym posiłku, używając do tego średniej twardości szczoteczki. Przy takim podejściu dobór pasty powinien być sprawą drugorzędną.

Szczoteczka do zębów

Szczoteczka jest jednym z głównych narzędzi służących do higieny jamy ustnej, ale nie wystarczającym do pełnego jej oczyszczenia. Powinniśmy używać jej w każdym wieku, począwszy od okresu niemowlęcego do wieku starszego, gdy nie mamy już własnych zębów. Warto zwrócić uwagę na to jak się nią posługiwać. Szczoteczka zbudowana jest z główki, na której umieszczone jest włosie, z szyjki oraz z trzonka. Na rynku dostępnych jest bardzo dużo szczoteczek w różnych kształtach główki i różnej ruchomości szyjki. Ważne jest jednak, aby dobrać szczoteczkę do aktualnego stanu dziąseł i zębów oraz do budowy anatomicznej. Najlepsze są szczoteczki z małą główką 2,5-3 cm dla dorosłych i 2-2,5 cm dla dzieci. Główka szczoteczki musi mieścić się w jamie ustnej i mieć taki kształt, aby można nią było dotrzeć do większości powierzchni zęba. Włosie szczoteczki nie może być zbyt twarde, aby nie drażniło dziąseł i nie powodowało ich krwawienia. Dobre są szczoteczki z miękkim i średnio twardym włosiem. Skuteczność zależy od precyzji wykonywanych ruchów i czasu poświęconego na oczyszczanie. Wymiana powinna odbywać się po około 2 miesiącach. Do czyszczenia pomocne są również szczoteczki międzyzębowe z pojedynczym pęczkiem włosia w kształcie stożka, nachylone pod kątem lub z wymienną końcówką w kształcie spirali zbudowanej z włókienek.

Szczoteczki periodontologiczne

Nić dentystyczna

Szczoteczka pozwala na oczyszczenie około 60% procent powierzchni zęba. Pozostałe miejsca trudne do oczyszczenia szczoteczką to przestrzenie między zębami, bruzdy i zagłębienia oraz tylne powierzchnie ostatnich zębów. Doskonałym uzupełnieniem szczotkowania jest stosowanie nici dentystycznej. Można jej używać już od 10 roku życia. Posługiwanie się nią jest stosunkowo proste. Czynność wykonuje się po uprzednim umyciu zębów szczoteczką.

Nawijanie nitki dentystycznej

Użycie nitki

Należy odciąć nitkę długości 30-40 cm i owinąć dookoła palców środkowych obu rąk, tak aby około 3-4 cm pozostało wolne. Następnie wsuwa się nitkę między zęby i przesuwa się ja kilkakrotnie tam i z powrotem ruchami pionowymi, uważając by nie przeciąć dziąsła. Tak oczyszcza się wszystkie przestrzenie między zębami.

Innym rodzajem nici jest Superfloss

Jest to nić przeznaczona do oczyszczania poszerzonych przestrzeni międzyzębowych, a przede wszystkim koron, mostów i stałych aparatów ortodontycznych. Początek nici jest wzmocniony. Część środkowa jest grubsza i przypomina gąbkę. Trzecia część jest dłuższa i wygląda jak zwykła nić. Zaletą superfloss jest to, że można nią wykonywać ruchy poziome bez obawy o zranienie dziąsła.

Nitka superfloss

Metody czyszczenia zębów

Technika czyszczenia zębów jest równie bardzo ważna, jak dobór szczoteczki czy pasty. Niezależnie jednak od stosowanej metody, podczas szczotkowania zębów, należy przestrzegać pewnych zasad:

Trzonek szczoteczki musi być ujęty całą dłonią
Czyszczenie powierzchni żujących ruchami poziomymi powinno odbywać się na zakończenie szczotkowania, a u osób ze skłonnością do próchnicy na początku.
W każdym odcinku łuku zębowego wykonywane ruchy powinny być powtarzane 5-krotnie.

Dobór właściwej techniki trzeba uzależnić od stanu przyzębia. Szczotkowanie zębów powinno trwać co najmniej 2-3 minuty. Kończymy je kilkakrotnym przepłukaniem jamy ustnej letnią wodą. Wodę należy dokładnie przepuszczać między zębami.

Zęby należy czyścić 2 razy dziennie: rano po śniadaniu i wieczorem po ostatnim posiłku. W przypadku osób ze skłonnością do próchnicy po każdym posiłku. W przypadku gdy nie mamy możliwości umycia zębów szczoteczką, należy energicznie wypłukać jamę ustną wodą.

Metoda Fonesa

Główka szczoteczki przyłożona pod kątem prostym do długiej osi zębów. Wykonywane ruchy - ruchy okrężne jednocześnie w obu łukach.

Metoda Bassa

Szczoteczką przyłożoną pod kątem 45° wykonuje się kilkakrotnie drobne, przednio-tylne ruchy wibrujące. Włosie szczoteczki nie przemieszcza się na boki pozostając w jednym miejscu. Metoda wymaga użycia miękkiej szczoteczki wielopęczkowej.

Metoda wymiatania

Szczoteczką przyłożoną pod kątem 45° wykonuje się ruchy obrotowe (wymiatające).

Metoda szorowania

W tej metodzie przykładamy szczoteczkę poziomo na zębach i przesuwamy po kolejno po wszystkich zębach.

Metoda Chartersa

Układamy szczoteczkę pod kątem 45° w okolicy szyjki zęba, tak by włosie częściowo było położone na dziąśle i częsciowo na koronie. Włosie powinno być skierowane ku brzegowi zęba. Wykonujemy ruchy wibrująco-okrężne przyciskając szczoteczkę do dziąsła i po kilku ruchach zwalniając nacisk. Dzięki temu jednocześnie czyścimy zęby i masujemy zęby.

Metoda Stilmanna

Układamy szczoteczkę pod kątem 45° w okolicy szyjki zęba, tak by włosie częściowo było położone na dziąśle i częsciowo na koronie. Włosie powinno być skierowane do wierzchołka korzenia. Szczoteczkę przyciskamy do dziąsła a następnie wywijamy w kierunku powierzchni żujących jednocześnie wykonując ruchy poprzecznie wibrujące. Dzięki temu jednocześnie czyścimy zęby i masujemy zęby. Metoda to jest łatwiejsza w wykonaniu od metody Chartersa.

Płukanie i płukanki

Płyny należą do środków pomocniczych używanych do pielęgnacji jamy ustnej. Stosowanie ich powoduje przede wszystkim uwolnienie resztek pokarmowych i niektórych nalotów oraz usunięcie z jamy ustnej dużej liczby bakterii.

Higiena języka

Język jest tworem mięśniowym, w którego błonie śluzowej znajdują się liczne bruzdy, zagłębienia i brodawki pokrywające całą powierzchnię języka. Przestrzenie między brodawkami są siedliskie bakterii i drobnoustrojów, dlatego jego oczyszczanie jest bardzo istotne. Zabieg ten można wykonywać za pomocą szczoteczki do zębów.

Profesjonalne zabiegi higieniczne

Zabiegi higieniczne są wykonywane w gabinecie stomatologicznym przez wykwalifikowaną higienistkę stomatologiczną.

Skaling - usunięcie kamienia nazębnego za pomocą skalera ultradźwiękowego lub specjalnych narzędzi. Wykonuje się go 1-2 razy w roku. więcej>>

Piaskowanie - zabieg pozwalający usunąć przebarwienia koron zębów pochodzenia zewnętrznego (palenie tytoniu, kawa, herbata). Służą do tego specjalne urządzenia z końcówką w której mieszany jest dwuwęglan sodu, woda i powietrze. Mieszanka ta wydostaje się pod ciśnieniem z końcówki usuwając osad z powierzchni szkliwa jednocześnie pozostawiając w ustach uczucie świeżości. więcej>>

Lakierowanie - wskazane po zabiegach skalingu i piaskowania. Na oczyszczone zęby aplikuje się lakiery zawierające chlorcheksydynę lub związki fluoru, które zmniejszają nadwrażliwość pozabiegową i zabezpieczają zęby przed próchnicą.

Higiena jamy ustnej w różnym wieku

Okres niemowlęcy

Wyrznięcie się pierwszych ząbków wymaga pewnych zabiegów higienicznych. Pielęgnacją jamy ustnej dziecka powinni zajmować się oczywiście rodzice. Po każdym posiłku kleistym i papkowatym zęby i dziąsła niemowlęcia powinny być starannie oczyszczanie. Można to zrobić czystą gazą nawiniętą na palec, zwilżoną w przegotowanej wodzie lub naparze rumianku, później miękką szczoteczką. Jest to bardzo ważne szczególnie przed snem nocnym, a także po podaniu dziecku soków owocowych, owoców lub leków w postaci słodkich syropów. Należy ograniczyć podawanie słodzonych płynów przed snem, a zwłaszcza nie dopuszczać do zasypiania dziecka z butelką.

Wiek żłobkowy

Gdy dziecko ma już wszystkie zęby przednie i zaczynają mu się wyrzynać zęby trzonowe, należy rozpocząć naukę oczyszczania zębów. Dziecko wówczas musi mieć swoją szczoteczkę, która będzie mu służyć już wyłącznie do czyszczenia zębów. Produkowane są specjalne malutkie szczoteczki z krótką rękojeścią i bardzo miękkim włosiem.

Przed rozpoczęciem nauki szczotkowania dziecko powinno mieć już opanowaną umiejętnością płukania jamy ustnej. Musi umieć płukać przy zamkniętych ustach, przepuszczając wodę przez przestrzenie międzyzębowe z jamy ustnej właściwej do przedsionka i odwrotnie. Musi też umieć wypluć potem płyn. Mycie zębów odbywa się 2 razy dziennie – rano i wieczorem, początkowo samą szczoteczką zamoczoną w wodzie, bez użycia pasty.

Wiek przedszkolny

Dziecko z pełnym uzębieniem mlecznym powinno regularnie szczotkować swoje zęby. Stwierdzono,że lepszy efekt higieniczny osiąga się przy współudziale rodziców niż przy samodzielnym szczotkowaniu. Dlatego poleca się, aby rodzice przynajmniej raz dziennie kontrolowali zabieg szczotkowania zębów. Dziecko w tym wieku jest skore do naśladowania dorosłych. Dlatego przykład rodziców i starszego rodzeństwa jest bardzo wskazany. Dla maluchów lepsza jest metoda szorowania; dla starszaków – metoda Fonesa. Duże znaczenie ma dobór właściwej pasty do zębów. Powinna to być pasta przeznaczona dla dzieci. Również szczoteczka powinna być odpowiednio mała i miękka.

Wiek szkolny

Wiek szkolny jest okresem, kiedy dziecko staje się samodzielne, zaczyna mieć własne zdanie i poglądy, ale ma też wiele obowiązków i zainteresowań. Nie zawsze więc pamięta ono o konieczności dbania o higienę jamy ustnej, której stan u dzieci i młodzieży szkolnej często jest zły. Często można zaobserwować pewien rozdźwięk między wiedzą (większość młodzieży wie, jak często i w jaki sposób należy czyścić zęby) a postępowaniem w praktyce (przeważająca część czyni to jednak nieregularnie i niezgodnie z zasadami). Dlatego jednakowo ważne jest zarówno praktyczne nauczanie techniki oczyszczania zębów, jak i dostarczenie odpowiedniej motywacji do stosowania tych zabiegów. Należy podkreślać znaczenie zdrowych i ładnych zębów dla ogólnego wyglądu. U dzieci szczególnie ważne jest zwrócenie uwagi na konieczność oczyszczania

Wiek dorosły

Osobom dorosłym ze zdrową jamą ustną poleca się codzienne, przynajmniej dwukrotne szczotkowanie zębów metodą Bassa lub Stilmanna za pomocą szczotki o średniej twardości.

Higiena - Bożena Gruda